Projek DOF-JIRCAS (2014 – 2015)
Pada tahun 2014, sejumlah 3 projek telah dilaksanakan di bawah kerjasama dengan JIRCAS (Japan International Research Center for Agriculture). Projek-projek ini telah berjalan sehingga tahun 2015. Butiran setiap projek adalah seperti berikut:
Ketua Projek: Dr Alias Man, FRI Kg. Acheh
Selangor adalah salah satu negeri penghasil kerang (Anadara granosa) yang utama di Semenanjung Malaysia. Kawasan pembenihan kerang semulajadi di sini dikatakan sebagai yang terbesar di Malaysia. Pengeluaran kerang dari negeri ini adalah tinggi untuk pasaran tempatan dan juga diekspot. Benih yang dikutip dari kawasan ini juga diedarkan kepada plot ternakan kerang yang lain di seluruh negara. Walau bagaimanapun, terdapat kebimbangan yang semakin meningkat tentang kemerosotan alam sekitar di kawasan ini disebabkan aktiviti ternakan kerang yang intensif sejak 2008 dan aktiviti pembangunan seperti perladangan, pertanian, pembangunan pelabuhan, penambakan dan pembinaan empangan. Justeru itu, terdapat keperluan untuk membangunkan sebuah model pengurusan perikanan yang berkesan untuk kerang.
Objektif kajian ini adalah untuk mendapatkan data biologi, data ekologi dan alam sekitar, termasuk peringkat larva awal dan kitaran kehidupan kerang dan maklumat fizikiko-kimia di kawasan ternakan. Berdasarkan data ini, satu model ekologi akan dibangunkan dan daya tampung ternakan kerang akan ditentukan. Matlamat akhir projek ini adalah untuk menawarkan pelan pengurusan mampan untuk pengeluaran kerang di Selangor.
Ketua Projek: Dr Wan Norhana Noordin, FRI Batu Maung
Kawasan persisiran pantai Selangor adalah antara kawasan ternakan kerang yang utama di Malaysia. Ini adalah kerana lokasinya yang sesuai, logistik yang mencukupi dan kerjasama baik yang wujud di antara penternak dan Jabatan Perikanan. Walaupun sangat sesuai dari segi geografi terdapat faktor-faktor lain yang perlu dikaji untuk memastikan kerang yang dihasilkan selamat untuk dimakan.
Dari tinjauan pembacaan, maklumat mengenai status sanitasi kerang atau perairan kerang dari pantai Selangor adalah sangat sedikit dilaporkan. Justeru di bawah kerjasama dengan JIRCAS, satu kajian telah dijalankan dari tahun 2013-2015 untuk memantau kualiti kerang yang dihasilkan dari kawasan ternakan kerang di perairan Selangor:
- Bagan Nakhoda Omar (N 3′ 44” 21.66”’, E 100′ 52” 30.72”’);
- Sungai Besar (N 3′ 38” 53.88”’, E 100′ 58” 46.38”’) dan
- Bagan Sungai Buloh (N 3′ 15” 31.14”’, E 101′ 17′ 9.18”’).
Objektif kajian adalah untuk menentukan pencemaran bakteria penunjuk pencemaran najis dalam tisu kerang dan air laut, menentukan kehadiran virus Hepatitis A dalam tisu kerang, mengesan kehadiran biotoksin marin (PSP) dalam tisu kerang, menganggar kehadiran fitoplankton yang berbahaya dalam air laut dan akhir sekali untuk mengesan kandungan logam berat di dalam tisu kerang. Kajian masih berjalan dan keputusan yang diperolehi nanti akan digunakan untuk mengkelas perairan kerang di Selangor seperti yang dikehendaki oleh WTO di bawah perjanjian SPS (Sanitasi dan Fitosanitasi). Maklumat ini adalah penting sekiranya kerang yang dihasilkan ini hendak diekspot ke luar Negara.
Ketua Projek: Dr. Siti Zaharah Abdullah, NaFisH
Sudah menjadi pengetahuan umum bahawa jangkitan WSSV dalam ternakan udang banyak menyebabkan kerugian besar kepada industri. Satu kajian mengenai epidemiologi dan penjelasan tentang laluan penyebaran penyakit-penyakit virus udang telah dijalankan untuk menjelaskan tentang distribusi geografi dan laluan sebaran jangkitan virus bintik putih (WSSV) dalam Udang Harimau (Penaeus monodon) di Semenanjung Malaysia. Projek ini telah dimulakan pada tahun 2012 dan akan selesai pada tahun 2015.
Objektif khusus kajian adalah untuk menentukan sumber, laluan sebaran jangkitan dan distribusi geografi penyakit-penyakit virus udang termasuk WSSV di Semenanjung Malaysia. Surveilan di lapangan telah dijalankan di 14 ladang udang di Perak, Pulau Pinang dan Kedah tetapi hanya sembilan (9) ladang telah dipilih untuk kajian epidemiologi. Semua sampel bebas daripada WSSV, Infectious Mionecrosis Virus (IMNV) dan Taura Syndrome Virus (TSV). Walau bagaimanpun, sampel-sampel didapati positif untuk Yellow Head Virus (YHV) dan Infectious Hypodermal and Hematopoietic Necrosis Virus (IHHNV). Ketiga-tiga baka induk yang diperiksa dikesan positif untuk IHHNV tetapi hanya salah satu positif YHV.
Kajian ini telah membantu NaFisH dalam meningkatkan pengetahuan mengenai epidemiologi dari sudut pandangan yang berbeza seperti pengurusan, faktor persekitaran dan juga fisiologi udang itu sendiri. Kerjasama yang berterusan diharap akan memberikan perspektif yang lebih baik tentnag bagaimana untuk menangani masalah penyakit virus melalui pengurangan terutama risiko-risiko yang mewujudkan persekitaran yang tidak mesra dan sekaligus membawa kepada masalah penyakit.
Projek DOF-JIRCAS (2016 – 2020)
Program: Development of Technologies for Sustainable Aquatic Production in Harmony with Tropical Ecosystem
Pegawai Terlibat: Pn. Masazurah binti A. Rahim
Berikut adalah senarai projek-projek penyelidikan yang dijalankan dengan kolaborasi daripada Institusi Pengajian Awam pada tahun 2018:
| Bil. | Institusi Pengajian Awam (IPTA) | Projek |
|---|---|---|
| 1. | UPM, UIA, UMK | Effectiveness of SirehMAX |
| 2. | UPM, UIA, UMK | Evaluation of SirehMAX as Control Against Aeromonas sp in Semah Mahseer |
| 3. | UPM, UIA, UMK | Pathogenicity Study Of Aeromonas hydrophila Against Local Malaysia Mahseer |
| 4. | UPM, UIA, UMK | Vaccination of Tiger Grouper Epinephelus fuscoguttatus Larvae Through Bioencapsulation of Live Feed |
| 5. | UPM, UIA, UMK | Effect ff Bioencapsulation of herbal Diet in Rotifer on Growth and Survival of Marine Fish Fry against Vibriosis |
| 6. | UPM, UIA, UMK | Production of Axenic Rotifer (Brachionus plicatilis) in RAS System |
| 7. | UPM, UIA, UMK | Efficacy of Piper Betle Crude Extract in Controlling Vibriosis in Culture Sea Bass |
| 8. | UPM, UIA, UMK | Prevention of Motile Aeromonad Septocemia (MAS) in Cage Cultured Patin (Pangasius hypophthalmus) at Termeloh Pahang |
| 9. | UPM, UIA, UMK | Diseases of Striped river catfish. Pangasius hypophthalmus cultured in Pahang and Perak rivers. |
| 10. | UPM, UIA, UMK | Antibody Responses by Tiger Grouper (Epinephelus fuscoguttatus broodstock Following Intraperitoneal Injection of Vibro alginolyticus Vaccine |
| 11. | UPM, UIA, UMK | Screening of Herbs Against Pathogenic Fish Bacteria |
| 12. | UPM, UIA, UMK | Assessment of Intestinal Immunity Development in Juvenile Tiger Grouper, Epineplus fuscoguttatus (Forsskal, 1775) |
| 13. | UPM, UIA, UMK | Molecular Characterization of Channel Catfish Virus (CCV) isolated from Pangasius hypophthalmus |
| 14. | UPM, UIA, UMK | Modified Immunoperoxidase Method for Channel Catfish Virus (CCV) Detection |
| 15. | UPM, UIA, UMK | In vitro Propagation of Channel Catfish Virus (CCV) isolated from Pangasius hypophthalmus |
Bermula dari April 2021, JIRCAS melancarkan projek baharu bertemakan “Pembangunan dan Penyebaran Teknologi Akuakultur Lestari di Kawasan Tropika Berdasarkan Pendekatan Ekosistem” yang melibatkan empat negara ASEAN iaitu Malaysia, Thailand, Myanmar dan Filipina. Projek ini dirancang akan berjalan selama 5 tahun sehingga Mac 2026.
Kajian kerjasama DoF-JIRCAS bertajuk “Pembangunan Teknik Akuakultur Dwi -Cengkerang yang Mampan di Perairan Monsun Tropika Serta Penggunaan Teknologi Maklumat dan Komunikasi” sedang berjalan di Institut Penyelidikan Perikanan, FRI Batu Maung, Pulau Pinang. Kajian ini melibatkan dua orang penyelidik FRI Batu Maung secara langsung iaitu Pn. Roziawati Razali dan Cik Masazurah A. Rahim. Selain daripada mereka berdua, pasukan dari FRI turut dibantu dari segi nasihat kepakaran dalam bidang tertentu menerusi beberapa penyelidik lain seperti Dr. Wan Norhana Md. Noordin, En. Mohd Saleh Taha dan Dr. Hadzley Harith, manakala di pihak JIRCAS, Dr. Tatsuo Yurimoto.
Kerjasama penyelidikan antara FRI dan JIRCAS telah dijalankan sejak 1995 dan telah menghasilkan maklumat berharga tentang ekosistem bakau dan perikanan pantai di Semenanjung Malaysia. Akuakultur dwi-cengkerang merupakan salah satu industri perikanan yang penting di Malaysia. Walau bagaimanapun, akuakultur pantai, termasuk tiram, terdedah kepada perubahan iklim, meningkatkan risiko seperti banjir akibat hujan lebat, peningkatan paras laut, peningkatan suhu di perairan cetek, dan peningkatan air pasang. Atas sebab ini, pengesanan awal dan tindak balas terhadap perubahan alam sekitar akan menjadi penting untuk pengeluaran akuakultur dwi-cengkerang yang mampan. Teknologi telekomunikasi telah mencapai kemajuan yang luar biasa dalam beberapa tahun kebelakangan ini, dan pelbagai penderia dan kamera tahan lama yang berkaitan telah tersedia pada kos yang rendah. Oleh itu, dalam projek ini, selain menjelaskan ciri biologi tiram tempatan, penggunaan alat baharu untuk pemantauan alam sekitar di kawasan akuakultur dan mengesan masalah di kawasan akuakultur pada peringkat awal akan dipertimbangkan.
| Bil | Rakan Kerjasama | Tajuk Projek | Penyelidik (FRI) Penyelidik bersama | Tarikh MoU / Agreed Minutes Ditandatangani |
| 1. | Universiti Utara Malaysia | Pengesanan Penyakit Bintik Putih Protozoa dalam Ikan Marin Menggunakan Teknik Artificial Intteligence | Dr. Kua Beng Chu (NaFisH) Assoc. Prof. Ts. Dr. Mohamad Ghozali Hassan | 23 Disember 2021 |
| 2. | Bio Metro Fusion Sdn. Bhd. | Applikasi Hi –Profeed (Feather Meal) untuk Menghasilkan Makanan Ikan dan Udang | En. Mohammad Suhaimee Abdul Manaf (FRI Pulau Sayak) En. Shahri Moin | 7 Disember 2020 |
| 3. | Universiti Islam Antarabangsa Malaysia | Pembangunan Kit Immunodiagnostik bagi Mengesan Streptococcosis dalam Ikan Air Tawar | Dr. Azila Abdullah (NaFisH) Dr. Nur Nazifah Mansor | 6 Mei 2019 |
| 4. | Asas Megamas Sdn. Bhd. | Penyelidikan dan Pembangunan Produk Vaksin StrepToVax : Vaksin Anti-Streptococcus Berasaskan Makanan | Dr. Azila Abdullah (NaFisH) En. Md. Khir Johari Md Yusoff | 6 Mei 2019 |
| 5. | Peak Science Sdn. Bhd. | Pra-Pengkomersialan Produk Makanan Akuakultur Berasaskan Artemia | Dr. Fariduddin Othman (FRI Glami Lemi) En. Adzly Roslan | 22 Mac 2018 |
| 6. | National Institutes of Biotechnology Malaysia | Program Pembangunan Mampan Benih Rumpai Laut bagi Industri Akuakultur di Bawah Dana Rolling Plan Ketiga (RP3) Rancangan Malaysia Kesebelas (RMK-11) melalui MOSTI | En. Nik Nazli Effendy Ramli (FRI Langkawi) Pn. Siti Nahdatul Isnaini Said Hussin | 21 Mac 2018 |
| 7. | Agensi Nuklear Malaysia | Aktiviti Penyelidikan dan Pengkomersilan Hasil Kajian Sektor Perikanan (Teknologi Kejuruteraan Polimer dan Penyalutan, Pemakanan Ikan, Pembenihan Ikan, Kultur Tisu dan Rawatan Air) | En. Abd. Razak Abd Rahman & En. Mohammed Suhaimee Abd Manaf (FRI Glami Lemi / FRI Pulau Sayak) Dr. Chantara Thevy & En. M. Faizal Abd Rahman | 15 September 2017 |
| 8. | Zam Aquaculture Sdn. Bhd. | Projek Pra-Pengkomersialan Produk SirehMAX® : Rawatan Herba dalam Mengawal Jangkitan Bakteria | Hjh. Nik Haiha Nik Yusoff (FRI Tanjung Demong) Pn. Zunainaa Abdul Majid | Februari 2017 |
| 9. | SYA Aquatic & Marketing | Pembangunan SOP Asuhan dan Ternakan Ikan Ketutu (Oxyeleotris marmorata) dan Kajian Ternakan Produktiviti Tinggi dengan Pendekatan Tuaian Secara Berkala Ikan Jelawat (Leptobarbus hoeveni) dalam kolam dan RAS | Hj. Suhairi Alimon (FRI Glami Lemi) Pn. Nur Syahadah Koh Sze Yin Abdullah | 25 November 2014 |
| 10. | Next Pearl (M) Sdn. Bhd. | Pembangunan Teknologi Perikanan Set Net dan Membangunkan Hatceri dan Nurseri Akuakultur Bertujuan Membantu dalam Mencapai Penghasilan Ikan di Marine Research Station (MARSAL) Pulau Layang-Layang | En Hadil Rajali (FRI Bintawa) En. Ali Sujang | 28 Ogos 2014 |
| 11. | DM Plantation Sdn. Bhd. | Pembangunan Kelestarian Pengeluaran Ikan Air Tawar Pelbagai Spesies Secara Komersial Melalui RAS | Dr. Fariduddin Othman (FRI Glami Lemi) Tuan Mat Tuan Ismail | 8 Julai 2014 |
| 12. | Organic Aquaculture Sdn. Bhd. | Penyelidikan dan Pembangunan Pembenihan dan Asuhan Benih Ikan Merah (Lutjanus sp.) | En. Saberi Mawi (FRI Gelang Patah) En. Mohamad Nasir Padzil Muda | 8 Julai 2014 |
| 13. | AMK Harmoni Sdn. Bhd. | Pembangunan Induk Udang Putih Tempatan untuk Menghasilkan Baka Induk yang Berkualiti Tinggi | En. Saberi Mawi (FRI Gelang Patah) Pn. Norshuhaida Saad | 8 Julai 2014 |
| 14. | Rentas Saga Sdn. Bhd. | Penyelidikan Pembangunan Penambahbaikan Baka dan Bebas Penyakit untuk Udang Harimau | En. Saberi Mawi & Dr. Azhar Hamzah (FRI Gelang Patah / FRI Pulau Sayak) Tuan Syed Omar Syed Jaafar | 31 Mac 2014 |
| Bil | Penerima Lesen Teknologi | Teknologi / Inovasi | Penyelidik (FRI) Wakil Syarikat | Tarikh Perjanjian Ditandatangani |
| 1. | Three Little Fish Sdn. Bhd. | Pengkomersialan Break and Protect 2 : Alat Perangkap Anti-Lintah | Dr. Kua Beng Chu (NaFiSH) Pn. Sugania T.P. Vijayan | 13 Mei 2020 |
| 2. | AMO Biotech Sdn. Bhd. | Pengkomersialan EcoCIM Feed : Formulasi Makanan Ikan Ekonomi dan Mesra Alam | En. Hanan Mohd Yusof (FRI Glami Lemi) En. Patrick Zee Yong Chiang | 10 Mei 2019 |
| 3. | Aquatech Bioresources Sdn. Bhd. | Pengkomersialan DOFia Red : Strain Tilapia Merah yang Ditambahbaik | Dr. Azhar Hamzah (FRI Pulau Sayak) Pn. Anita Ahmad | 15 Mac 2019 |
| Bil | Penerima Lesen Teknologi | Projek | Tempoh Sewaan |
| 1. | Pengkalan Tiram Aquaculture Sdn. Bhd. | Pembenihan dan pembiakan tiram di hatceri FRI Pulau Sayak, Kedah | 1 April 2021 – 31 Mac 2024 |
| 2. | AB&N Aquaculture Sdn. Bhd. | Pembenihan pelbagai spesis ikan marin secara komersial menggunakan kaedah kanvas dan hapa dalam kolam di FRI Gelang Patah, Johor | 1 November 2019 – 31 Oktober 2022 |
